Na drie jaar werken aan een bijzonder restauartieproject is op 25 mei het kantoor Jongerius opgeleverd!  Dit rijksmonument is door BLAUW people driven architecture gerestaureerd en getransformeerd waarbij we hebben meegewerkt aan een duurzaamheid pilot van het ministerie OC&W. Een van de 16 landelijke voorbeelden van het duurzaam restaureren van een monument; een project over onderzoek, kansen, resultaten en betrokken mensen.

Het Jongerius complex is in de 30-er jaren van de 20ste eeuw in een korte, rumoerige tijd ontwikkeld. De eerste 15 jaren waren zeer actieve jaren. In deze periode werd men geconfronteerd met tal van veranderingen. In de “defensieperiode” na de oorlog was de situatie statisch en inactief voor meer dan 50 jaar. Een gedetailleerde studie van de gebeurtenissen was de eerste stap van een goed renovatie- restauratieproject. Door de sporen van de geschiedenis van het complex en hun waarden te analyseren, zijn we in staat geweest de belangrijkste aspecten van het complex te herkennen en te beoordelen. Een monument is niet gefixeerd op een bepaald historisch moment. Een monument is per definitie een plek met een geschiedenis, voortdurend in ontwikkeling, geconfronteerd met verschillende tijdsperiodes en zich aanpassend aan toekomstige uitdagingen. Een monument moet kunnen ademen, leven, veranderen, zonder zijn belangrijkste identiteit (waarde) te verliezen.

Het kantoor Jongerius is van cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een 'selfmade' onderneming in de ontwikkelende vervoersindustrie destijds. Deze waarde uit zich in de unieke en excentrieke vormgeving van het complex en de herkenbaarheid van de familie Jongerius in relatie met de auto-industrie (Ford). Het geheel is als representatief onderdeel van het fabriekscomplex gebouwd en grotendeels door Jan Jongerius zelf ontworpen en in eigen beheer tot stand gekomen. De futuristische vormgeving representeerde de nieuwe ontwikkeling van de auto- en olie-industrie en sloot aan op de modernistische vormgeving waarmee Ford zich associeerde. Tevens onderstreepte  het geheel de status van Jan Jongerius als succesvolle en innovatieve ondernemer/Ford-dealer in Utrecht en Midden Nederland. 

De constructie van het gebouw bestaat uit een staalconstructie. Deze constructie vormt tevens de gevel met daar tussen halfsteens metselwerk. De buitenmuur is bepleisterd, waardoor de staalconstructie oorspronkelijk niet zichtbaar was. Bouwkundige en bouwfysische problemen ontstaan doordat de stalen liggers en kolommen een koudebrug vormen, omdat deze door de gevelconstructie lopen zonder thermische onderbreking. Door spanningsverschillen tussen staal en metselwerk ontstaat scheurvorming in de bepleistering en vergaande corrosie van het staal.

De oplossing voor de bouwkundige gebreken is het aanbrengen van een nieuwe isolatie laag aan de buitenzijde. Hiermee voorkomen we dat de waardevolle historische self made staalconstructie moeten worden vervangen en behouden kan blijven. Bouwkundig herstel en conservering van het monument worden op deze wijze gecombineerd.

Het verduurzamen van dit rijksmonument is hiermee tweeledig. Met de nieuwe thermische schil en een uitgebalanceerde installatie verbeteren we het binnenklimaat en het energieverbruik én het monument krijgt een haalbaar onderhoudsplan. Deze uitwerking zorgt voor een restauratie van het monument waarmee een toekomstbestendige exploitatie wordt verkregen. Gebruik, comfort, energieverbruik en onderhoud hebben we integraal gewogen in de uitwerking.

De vier vloervelden zijn karteristiek door de vrije indeling en de transparantie van de ‘doorzon’ gevel. Daarnaast zijn deze vierkante meters verhuurbaar en vanuit het bussiness plan belangrijk. In het ontwerp hebben we alle  secundaire functies in twee compacte volumes geplaatst. Deze volumes hebben we compact kunnen maken door een extra vloerveld in te passen door gebruik te maken van de totale netto hoogte van het gebouw, van kelder tot dak. Door het ontwerp zodanig in elkaar te puzzelen onstond een passend geheel met respect tot de waarde van het monument en een exploiteerbaar programma.

Vanuit de historische context hebben we de waarde van het monument bepaald in relatie tot de toekomst. Vanuit deze kernwaarden hebben we de opgave vormgegeven en het monument een nieuwe betekenis gegeven. Het monument is getransformeerd tot een congrescentrum waar grote en kleine groepen mensen kunnen samenkomen voor vergaderingen, workshops en ander soortige bijeenkomsten. Tevens krijgt het monument een publieke functie in de vorm van een cafe/restaurant.

In het interieur hebben we oude onderdelen uit de fabriekshallen laten terug komen om de sfeer en het verhaal van toen te doen herleven. Door Margot Westerman zijn de vitrages ontworpen, hierbij hebben we ons laten inspireren door de decors die tijdens de voorstellingen en de familiefeesten te zien waren op de oude films. De meubels in het café zijn naar ontwerp van Jean Prouvé ook uit die tijd waarbij in de meubelindustrie gebruik ging maken van de mogelijkheden van reproductie en machinaal verwaardigen.

Het belang van behoud, restauratie en herbestemming van het totale Jongerius complex wordt extra onderstreept door de strategische ligging aan Merwede kanaal/Veilinghaven, en alle toekomstige ontwikkelingen in de directe omgeving van het complex. De nieuwbouw wijk die na de aankoop van de grond door de gemeente Utrecht  in het gebied Merwede Kanaalzone 4,  binnen enkele jaren moet verschijnen en de ontwikkeling rond Stationsgebied Fase 2. Door de omklap van de Jaarbeurs richting Overste den Oudenlaan, de aanleg van de centrale wandelpromenade richting centrum en de afvang van al het autoverkeer van de westkant van Utrecht voor het Merwede kanaal, komt  het Jongerius complex als een uniek beeldbepalend gebouw aan de poort van het nieuwe centrum van Utrecht

De opgave op gebouwniveau heeft hierdoor een grote betekenis voor de omgeving. Voor de nieuw te ontwikkelen woonwijk genereert het complex een meerwaarde, qua programma wordt bijvoorbeeld gedacht aan bijeenkomsten en horecavoorzieningen. Hiermee zal de maatschappelijke en sociale bijdrage van het monumentale complex aan de omgeving gezien kunnen worden als een stedelijke verduurzaming van dit deel van Utrecht.